TD60 Icon - De provocateur

Anthon Beeke: Provocateur en pionier van het grafisch ontwerp

Anthon Beeke, geboren in 1940 in Amsterdam, was een buitenbeentje in de wereld van grafisch ontwerp, vooral bekend om zijn baanbrekende werk in de jaren 1970 en 1980. Zijn reis naar het ontwerpen was onconventioneel en kwam uit een nederige start in een volksbuurt. Academisch onderwijs was geen optie voor hem, dus volgde hij avondcursussen in toegepaste kunst, waardoor zijn geheime passie aan het licht kwam.

Beeke’s carrière begon bij Total Design, waar het functionalisme in grafisch ontwerp de boventoon voerde. Beeke’s artistieke geest weigerde zich echter te laten beperken door deze rigide parameters. Zijn benadering was liberaler, intuïtiever en beslist provocerender.

Een straatartiest met een gedurfde visie

Beeke’s talent lag in zijn vermogen om stedelijke ruimtes te transformeren in kunstwerken die conventionele normen uitdaagden. Zijn posters waren de belichaming van provocatie, met nauwkeurig bijgesneden, verontrustende beelden die de aandacht trokken. Hij verdiepte zich in thema’s als liefde, seks, schoonheid en moord – onderwerpen die diep resoneerden bij toneelschrijvers en kunstenaars, allemaal vastgelegd in een enkel kader dat ontworpen was om de nieuwsgierige ogen van voorbijgangers vast te houden.

Misschien wel Beeke’s meest iconische bijdrage aan grafisch ontwerp was zijn “Naked ladies alphabet”. Dit typografische experiment verlegde grenzen in letterlijke zin, aangezien elke letter van het alfabet werd weergegeven door een complex vormgegeven naaktfiguur. Dit project onderstreepte Beeke’s onbevreesdheid en bereidheid om onbekend terrein te verkennen op het gebied van design. Later doopte Anthon het om tot “Body Type”.

In een tijdperk gedomineerd door functionalisme was het werk van Beeke niets minder dan revolutionair. In 1979 onthulde Anthon Beeke “Leonce and Lena”. Zelf zei hij hierover: ” Leonce en Lena zijn diep verliefd, maar vanwege de vijandigheid tussen hun families kan hun liefde niet bloeien. Hun verdriet is zo groot dat ze zich teleurgesteld en vermomd in de wereld begeven. Maar, zoals je al had geraden, komen ze elkaar weer tegen, hoewel ze elkaar aanvankelijk niet herkennen. Niettemin is er dezelfde chemie en worden ze opnieuw verliefd. Toen ik aan Lena vroeg of ze Leonce tijdens de fotoshoot op zo’n manier kon “bewerken” dat hij het gevoel zou hebben dat ze meer wilde dan alleen een foto, hield ze haar woord en kreeg ik wat ik wilde. Het was zijn eerste baan als model. Soms heb je echt geluk!”

Genie ontketenen: hoe vrijheid Anthon Beeke’s visie vorm gaf

Beeke’s onafhankelijkheid was een bepalende factor in zijn succes. Zijn vroege leven werd gekenmerkt door een vastberaden vertrek uit een arbeidersmilieu dat zijn creativiteit dreigde te verstikken. Hij nam de moedige stap om in 1989 zijn eigen ontwerpstudio te beginnen, een zet die hem de bijnaam ‘poster man’ opleverde na zijn tijd bij Total Design, waar hij in 1976 was begonnen.”

Nalatenschap en invloed

Anthon Beeke’s nalatenschap blijft voortleven in de wereld van grafisch ontwerp. Zijn vermogen om normen uit te dagen, grenzen te verleggen en nieuwe generaties ontwerpers te inspireren zorgt ervoor dat zijn werk voor altijd een bron van creatieve inspiratie zal blijven. Beeke ontwierp onder andere het “Naked ladies Alphabet” als reactie op het beroemde “New Alphabet” van Wim Crouwel uit 1967, een bewijs van zijn gedurfde geest en artistieke innovatie. Beeke’s overlijden in 2018 betekende het einde van een tijdperk, maar liet een design nalatenschap achter die blijft boeien en provoceren. Zijn werk is een bewijs van de blijvende kracht van design om conventies uit te dagen, een dialoog op gang te brengen en creativiteit te inspireren.

Bronnen: Stichting archief Anthon Beeke
Dutch Graphic Roots
Cultuurarchief
Stedelijk Museum